Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Et moriens

  • 1 moriens

        Moriens, Participium. Mourant, Qui se meurt: vt Lumina morientia. Ouid.

    Dictionarium latinogallicum > moriens

  • 2 moriēns

        moriēns entis, adj.    [P. of morior], dying, failing, sinking: voltus, O.— Plur m. as subst: morientum acervi, O.

    Latin-English dictionary > moriēns

  • 3 Ét moriéns reminíscitur Árgos

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ét moriéns reminíscitur Árgos

  • 4 Móritur, ét moriéns dulcís reminíscitur Árgos

    Умирает и, умирая, вспоминает милый Аргос.
    И что за комедия - выставлять на всеобщее обозрение отрубленные головы? У них даже не хватит остроумия украсить мою бумажной короной; в этом по крайней мере заключался бы сатирический намек. Все же я надеюсь, что ее выставят на Шотландских воротах, чтобы я и после смерти мог смотреть на голубые горы моей родной страны, которые я так люблю. Барон бы тут обязательно прибавил: Moritur, et moriens dulcis reminiscitur Argos. (Вальтер Скотт, Уэверли, или шестьдесят лет назад.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Móritur, ét moriéns dulcís reminíscitur Árgos

  • 5 Dulcís moriéns reminíscitur Árgos

    Умирая, вспоминает свой милый Аргос.
    Вергилий, "Энеида", X, 762-63, 769-82:
    Túrbidus íngreditúr campó.
    .........................................................................
    Óbvius íre parát. Manet ímpertérritus ílle
    Átqu(e) oculís spati(um) émensús, quantúm satis hástae:
    "Déxtra mihí deus ét telúm, quod míssile líbro,
    Índutúm spoliís ipsúm te, Láuse, tropáeum
    Áeneáe". Dixít stridéntemqu(e) éminus hástam
    Jécit; at ílla voláns clipeó (e)st excússa procúlque
    Égregi(um) Ántorén latus ínter et ília fígit,
    Hérculis Antorén comitém, qui míssus ab Árgis
    Háeserat Éuandr(o) átqu(e) Italá conséderat úrbe.
    Stérnitur ínfelíx aliéno vúlnere, cáelumqu(e)
    Áspicit ét dulcís moriéns reminíscitur Árgos.
    Вот, потрясая копьем огромным, ярый Мезентий
    В поле выходит.
    ...........................................................................
    Великодушный Эней, в рядах его заприметя,
    Выйти навстречу готов. А тот остается, не дрогнув,
    И поджидает врага громадой недвижною стоя.
    Взглядом измерив простор в расстоянии брошенной пики:
    "Будь мне за бога, рука! Да поможет мне дрот, что колеблю.
    Я обещаю, мой Лаве, что с тела разбойника снятой
    Будешь ты облечен добычей, трофеем Энея".
    Бросил; она на лету, от щита отскочивши, пронзает
    Актору славному бок и в живот впивается. Антор
    Спутником некогда был Геркулеса; из Аргоса прибыл,
    И, к Эвандру пристав, во граде осел италийском.
    Раной чужою сражен, он падает, бедный, на небо
    Смотрит, пред смертью своей вспоминая сладостный Аргос.
    (Перевод С. Соловьева)
    Весьма благодарен вам за заключительную часть вашего письма. За последнее время я отвык встречать доброе отношение, и оно мне тем более приятно со стороны человека, который выказывал мне его и прежде. Я не переменился за время моих странствий- я никогда не забывал Харроу и, конечно, вас. Dilcis reminiscitur Argos сопровождали меня до того самого места, которое имеет в виду сокрушенный аргивянин. (Джордж Байрон - Уильяму Харнессу, 6.XII 1811.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Dulcís moriéns reminíscitur Árgos

  • 6 morior

    mortuus sum, morī (part. fut. moriturus) depon. [ mors ]
    1) умирать (fame C, Pt; ex vulnĕre L)
    moriar (si) C формула клятвы — пусть я умру (если), т. е. клянусь жизнью (что)
    sine metu mortis m. Sen — умирать, не испытывая страха смерти
    2)
    а) погибать, пасть (in mari C; in armis V, Sen); пропадать ( primis segĕtes moriuntur in herbis O); увядать ( herba moriens V); отмирать, неметь ( morientes manūs O)
    б) гаснуть, угасать ( flammae moriuntur O)
    jam moriente die St — на закате, когда уже смеркалось
    в) слабеть, ослабевать (memoria alicujus rei morĭtur C, T); изглаживаться из памяти, забываться, терять силу ( leges mortuae C); затихать
    3) выходить из употребления, устаревать ( verba moriuntur Q)

    Латинско-русский словарь > morior

  • 7 Умирает и, умирая, вспоминает милый Аргос

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Умирает и, умирая, вспоминает милый Аргос

  • 8 ille

    illĕ, illă, illŭd, pron.-adj. dém. celui-là, celle-là, cela; ce, cet, cette, ces...    - la déclinaison    - gén. sing. illīus (illĭus).    - arch. ollus (olle), olla, ollum. [st1]1 [-] en parl. d'une personne ou d'une chose éloignée.    - ille... hic...: celui-là... celui-ci... (le premier... le second...).    - alternanda sunt solitudo et frequentia; illa nobis faciet hominum desiderium, haec nostri, Sen. Tranq. 17: il faut alterner la solitude et la vie en société; celle-là nous fera regretter le commerce des hommes, celle-ci le repli sur nous-mêmes.    - si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est, Quint. 7: à défaut de ces remèdes-ci, il faut recourir à ceux-là.    - philosophia non illa de natura... sed haec... Cic.: la philosophie, non point celle qui traite de la physique, mais celle dont nous nous occupons.    - hunc illum poscere fata reor, Virg.: cet Enée que nous voyons est celui-là que réclament les destins.    - si hic illi (insidias fecit), Cic.: si Milton ici présent lui a tendu un piège (à lui, Clodius, qui est mort)?    - melius de quibusdam acerbos inimicos mereri quam eos amicos qui dulces videantur; illos verum saepe dicere, hos numquam, Cic. Lael. (sub. inf.): d'âpres ennemis valent mieux pour certaines gens que des amis qu'ils trouvent pleins de douceur: les premiers disent souvent la vérité, les seconds ne la disent jamais.    - illa arbor: cet arbre là-bas.    - illi summi viri quorum virtutes sunt proditae litteris, Cic.: ces grands hommes d'autrefois dont les vertus ont été célébrées par les lettres.    - illo tempore: en ce temps-là, en ce temps lointain.    - consules illi: les consuls de cette année-là.    - noster ille Ennius: notre vieil Ennius.    - ex illo, Virg. Ov.: depuis ce temps-là. [st1]2 [-] ille avec valeur emphatique.    - ille (mélioratif): ce grand homme.    - illud (mélioratif): cette action glorieuse.    - ille moriens apud Mantineam Epaminondas, Cic.: le grand Epaminondas, mourant près de Mantinée.    - ille orator: cet illustre orateur.    - Medea illa, Cic.: la fameuse Médée.    - en illa, illa, quam saepe optastis, libertas, Sall.: la voici, la voici, cette liberté, objet de vos voeux! [st1]3 [-] ille avec d'autres pronoms (qqf. explétif).    - cum primum audivi, ego ille ipse factus sum, scis quem dicam, Cic. Fam. 2: dès que j'appris la nouvelle, me voilà devenu lui-même, tel qu'il est, tu sais de qui je parle.    - huic illi legato, huic publico testi tradere, Cic. Flac.: livrer à ce député, à ce témoin public.    - hic ille omnia quae voluit de re publica dixit, Cic. Att. 2: là, cet homme dit tout ce qu'il voulut sur la situation de l'Etat.    - hic est enim ille voltus semper idem, Cic. Tusc. 3: oui, c'est bien ce visage, toujours le même.    - est idem ille tyrannus, deterrimum genus et finitimum optimo, Cic. Rep. 1: cette tyrannie est à la fois le pire des gouvernements et le plus proche du meilleur.    - hic est ille qui a quibusdam fieri solet status quantitatis, Quint. 7: c'est ce que certains ont coutume d'appeler l'état de cause de quantité. [st1]4 [-] ille renvoyant à ce qui précède.    - quae cum dixisset, finem ille; ego autem... Cic. Fin. 4: ayant dit cela, lui s'arrêta; quant à moi... [st1]5 [-] ille annonçant ce qui suit.    - sed illa sunt lumina duo... Cic.: mais voici deux lumières...    - illud negare potes te de re judicata judicasse? Cic.: peux-tu nier ce fait notoire que tu as jugé une chose déjà jugée? [st1]6 [-] quelques tournures remarquables.    - hic et ille: tel et tel.    - non dicam illinc hoc signum ablatum esse et illud; hoc dico, nullum te Aspendi signum, Verres, reliquisse, Cic. Verr. 2, 1: je ne dirai pas qu'il en fut enlevé telle et telle statue: je dis, Verrès, que tu n'en as pas laissé une seule dans Aspendos.    - hic aut ille: tel ou tel.    - ille... ille... ille... ille...: un tel... un tel... un tel... un tel...    - illud + gén. sing. - convenire principi electo atque illud aetatis, Suet. Galb. 14: convenir à un prince choisi et de cet âge.    - numquam postea publico se illud horae commisit, Suet. Ner. 26: jamais plus il ne se hasarda en public à cette heure-là.
    * * *
    illĕ, illă, illŭd, pron.-adj. dém. celui-là, celle-là, cela; ce, cet, cette, ces...    - la déclinaison    - gén. sing. illīus (illĭus).    - arch. ollus (olle), olla, ollum. [st1]1 [-] en parl. d'une personne ou d'une chose éloignée.    - ille... hic...: celui-là... celui-ci... (le premier... le second...).    - alternanda sunt solitudo et frequentia; illa nobis faciet hominum desiderium, haec nostri, Sen. Tranq. 17: il faut alterner la solitude et la vie en société; celle-là nous fera regretter le commerce des hommes, celle-ci le repli sur nous-mêmes.    - si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est, Quint. 7: à défaut de ces remèdes-ci, il faut recourir à ceux-là.    - philosophia non illa de natura... sed haec... Cic.: la philosophie, non point celle qui traite de la physique, mais celle dont nous nous occupons.    - hunc illum poscere fata reor, Virg.: cet Enée que nous voyons est celui-là que réclament les destins.    - si hic illi (insidias fecit), Cic.: si Milton ici présent lui a tendu un piège (à lui, Clodius, qui est mort)?    - melius de quibusdam acerbos inimicos mereri quam eos amicos qui dulces videantur; illos verum saepe dicere, hos numquam, Cic. Lael. (sub. inf.): d'âpres ennemis valent mieux pour certaines gens que des amis qu'ils trouvent pleins de douceur: les premiers disent souvent la vérité, les seconds ne la disent jamais.    - illa arbor: cet arbre là-bas.    - illi summi viri quorum virtutes sunt proditae litteris, Cic.: ces grands hommes d'autrefois dont les vertus ont été célébrées par les lettres.    - illo tempore: en ce temps-là, en ce temps lointain.    - consules illi: les consuls de cette année-là.    - noster ille Ennius: notre vieil Ennius.    - ex illo, Virg. Ov.: depuis ce temps-là. [st1]2 [-] ille avec valeur emphatique.    - ille (mélioratif): ce grand homme.    - illud (mélioratif): cette action glorieuse.    - ille moriens apud Mantineam Epaminondas, Cic.: le grand Epaminondas, mourant près de Mantinée.    - ille orator: cet illustre orateur.    - Medea illa, Cic.: la fameuse Médée.    - en illa, illa, quam saepe optastis, libertas, Sall.: la voici, la voici, cette liberté, objet de vos voeux! [st1]3 [-] ille avec d'autres pronoms (qqf. explétif).    - cum primum audivi, ego ille ipse factus sum, scis quem dicam, Cic. Fam. 2: dès que j'appris la nouvelle, me voilà devenu lui-même, tel qu'il est, tu sais de qui je parle.    - huic illi legato, huic publico testi tradere, Cic. Flac.: livrer à ce député, à ce témoin public.    - hic ille omnia quae voluit de re publica dixit, Cic. Att. 2: là, cet homme dit tout ce qu'il voulut sur la situation de l'Etat.    - hic est enim ille voltus semper idem, Cic. Tusc. 3: oui, c'est bien ce visage, toujours le même.    - est idem ille tyrannus, deterrimum genus et finitimum optimo, Cic. Rep. 1: cette tyrannie est à la fois le pire des gouvernements et le plus proche du meilleur.    - hic est ille qui a quibusdam fieri solet status quantitatis, Quint. 7: c'est ce que certains ont coutume d'appeler l'état de cause de quantité. [st1]4 [-] ille renvoyant à ce qui précède.    - quae cum dixisset, finem ille; ego autem... Cic. Fin. 4: ayant dit cela, lui s'arrêta; quant à moi... [st1]5 [-] ille annonçant ce qui suit.    - sed illa sunt lumina duo... Cic.: mais voici deux lumières...    - illud negare potes te de re judicata judicasse? Cic.: peux-tu nier ce fait notoire que tu as jugé une chose déjà jugée? [st1]6 [-] quelques tournures remarquables.    - hic et ille: tel et tel.    - non dicam illinc hoc signum ablatum esse et illud; hoc dico, nullum te Aspendi signum, Verres, reliquisse, Cic. Verr. 2, 1: je ne dirai pas qu'il en fut enlevé telle et telle statue: je dis, Verrès, que tu n'en as pas laissé une seule dans Aspendos.    - hic aut ille: tel ou tel.    - ille... ille... ille... ille...: un tel... un tel... un tel... un tel...    - illud + gén. sing. - convenire principi electo atque illud aetatis, Suet. Galb. 14: convenir à un prince choisi et de cet âge.    - numquam postea publico se illud horae commisit, Suet. Ner. 26: jamais plus il ne se hasarda en public à cette heure-là.
    * * *
        Ille, illa, illud, illius, pen. prod. illi. Terent. Celuy là, Cil que vous scavez, Celuy dont nous parlons, Il.
    \
        Ille, pro aliquis. Horat. Dixerit ille. Pourra dire aucun.
    \
        Ille, cum emphasi. Virgil. Sic Iuppiter ille monebat. Celuy qui est si renommé.
    \
        Ego ille agrestis, saeuus, tristis. Terent. Moy qui suis celuy qui estoye, etc.
    \
        Quod nostrum illum non fugit Catonem. Cic. Laquelle chose n'est pas incongneue à celuy là nostre Caton, Comme scait celuy nostre bon ami Caton.
    \
        Fuit, fuit illa ista quondam in hac Rep. virtus, vt, etc. Cic. Ceste vertu là.
    \
        Ille ipse. Cic. Cestuy là mesme.
    \
        Ille alter. Cic. Cest autre là.
    \
        Nae illiusmodi iam nobis magna ciuium penuria est. Terent. De ceste sorte là.

    Dictionarium latinogallicum > ille

  • 9 sperno

    sperno, ĕre, sprēvi, sprētum - tr. - [st2]1 [-] Enn. séparer, éloigner, écarter. [st2]2 [-] repousser (avec mépris), mépriser, dédaigner, refuser.    - sperne voluptates, Hor.: dédaigne les voluptés.    - brevitatem gurgustioli nostri ne spernas peto, Apul. M. 1: ne dédaigne pas l'étroitesse de notre bicoque, je t'en prie.    - cibum vilem spernere, Hor.: refuser un plat ordinaire.    - avec inf.: obsequio deferri spernit aquarum, Ov. M. 9, 117: il refuse de se laisser porter par le courant.    - spreta latet silvis, Ov.: dédaignée, elle se cache dans les bois.    - comitemne sororem sprevisti moriens? Virg. En. 4: as-tu refusé, mourant, d'avoir ta soeur pour compagne?    - spernens dotis, Apul.: dédaignant la dot.    - voir spernendus.
    * * *
    sperno, ĕre, sprēvi, sprētum - tr. - [st2]1 [-] Enn. séparer, éloigner, écarter. [st2]2 [-] repousser (avec mépris), mépriser, dédaigner, refuser.    - sperne voluptates, Hor.: dédaigne les voluptés.    - brevitatem gurgustioli nostri ne spernas peto, Apul. M. 1: ne dédaigne pas l'étroitesse de notre bicoque, je t'en prie.    - cibum vilem spernere, Hor.: refuser un plat ordinaire.    - avec inf.: obsequio deferri spernit aquarum, Ov. M. 9, 117: il refuse de se laisser porter par le courant.    - spreta latet silvis, Ov.: dédaignée, elle se cache dans les bois.    - comitemne sororem sprevisti moriens? Virg. En. 4: as-tu refusé, mourant, d'avoir ta soeur pour compagne?    - spernens dotis, Apul.: dédaignant la dot.    - voir spernendus.
    * * *
        Sperno, spernis, spreui, spretum, spernere. Cicero. Despriser, Mespriser.
    \
        Consilium alicuius spernere. Ouid. N'en tenir compte, Ne point vouloir suyvre le conseil d'aucun.

    Dictionarium latinogallicum > sperno

  • 10 morior

        morior mortuus (P. fut. moritūrus), ī (morīrī, O.), dep.    [1 MAR-], to die, expire: ferme moriens, T.: Mori me malim, would rather die, T.: sine dedecore, S.: fertur moriturus in hostīs, to his death, V.: desiderio, of desire: vigilando, Iu.: in tormentis, L.: significabat interruptis atque morientibus vocibus, dying accents: moriar, si, etc., may I die, if, etc.: quoniam moriendum videbat: morientia lumina Turni, in death, V.— To die away, die out, expire, decay, wither, pass away: flammas vidi nullo concutiente mori, O.: moriens herba, V.: ne suavissimi hominis memoria moreretur.
    * * *
    mori, mortuus sum V DEP
    die, expire, pass/die/wither away/out; fail; decay

    Latin-English dictionary > morior

  • 11 defundo

    dē-fundo, fūdī, fūsum, ere
    1) лить вниз, сливать, струить, переливать ( vinum ex dolio in amphoram H); выливать (aquam in vas plumbeum Col)
    2) проливать (imbres St; defuso sanguine procubuit moriens Sil)
    4) культ. совершать возлияние ( merum pateris H)

    Латинско-русский словарь > defundo

  • 12 efflo

    ef-flo, āvī, ātum, āre
    1) выдыхать, изрыгать, извергать ( Aetnaeos faucibus ignes V)
    2) испускать, излучать ( solis equi lucem naribus efflant V)
    3) выдувать, извергать, выбрасывать (mare naribus O; candentes lapides LJ)
    4) ( об умирающих) испускать
    e. animam Pl, C etc., vitam Cld и vitam in nubila Sil, extremum halitum C и extremum spiritum Aug — испустить дух, скончаться
    effiantes plāgae St — зияющие, т. е. смертельные раны
    5) изрекать, вымолвить
    moriens efflavit Fl — умирая, (Брут) проговорил
    nondum efflaverat omnia, quum... Pt — не успел он полностью высказаться, как...
    in ter discrimina dentium efflanda est O(буква f) должна произноситься сквозь зубы
    6) утрачивать, терять ( omnem colorera Lcr)
    7) пыхать, вырываться ( flamma foras efflat Lcr)

    Латинско-русский словарь > efflo

  • 13 olim

    ōlim [одного корня с ollus ]
    1) когда-то, некогда, встарь, прежде (sic o. loquebantur C); однажды (fuit o. senex Pl, Ter)
    o. nescio, quid sit otium PJ — я давно уже не знаю, что такое досуг
    o. oliorum шутл. Ptдавным-давно или с давних пор
    3) иногда, временами, подчас, изредка
    5) когда-нибудь, в будущем (dolor hic tibi proderit o. O); впредь
    nunc, o., quocumque dabunt se tempore vires V — ныне, впредь, когда только будут силы

    Латинско-русский словарь > olim

  • 14 Reminiscitur Argos

    Вспоминает Аргос.
    Какую отраду, какое неизъяснимое умиротворение испытывает француз-изгнанник, услышав родную речь на нормандских островах! В ней воплощена вся культура нашего народа, говор наших Провинций, возгласы наших поэтов, песенки наших улиц и полей. Reminiscitur Argos. (Виктор Гюго, Труженики моря.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Reminiscitur Argos

  • 15 И, умирая, вспоминает Аргос

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > И, умирая, вспоминает Аргос

  • 16 agnosco

    agnōsco (ad-gnōsco), nōvī, nitum, ere (ad u. nosco), anerkennen, I) etw. nach seinem wahren Wesen oder nach seinen Merkmalen als das, was es ist, erkennen, wahrnehmen, a) übh.: non potuit haec animus in corpore inclusus agnoscere, Cic.: tum agnoscit animus illa reminiscendo, Cic.: id facillime accipiunt animi, quod agnoscunt, Quint.: nam sunt et in animo praecipua quaedam et in corpore, quae cum leviter agnovit, tum discernere incipit, Cic.: quod mihi gratularis de filia, agnosco humanitatem tuam, Cic.: moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo possim imaginem antiquae et vernaculae festivitatis agnoscere, Cic.: accipio agnoscoque deos (die G. = die Hand der G.), Verg.: agnovit longe gemitum praesaga mali mens, Verg.: durch das Medium der Sinne, auribus notos ut possis agnoscere cantus, Cic. poët.: alienis oculis agnoscimus, alienā memoriā salutamus, Plin.: laetā gaudia mente agnoscere, sich innerlich der Freude bewußt werden, Catull. 64, 237. – m. Ang. woran? durch Advv. od. durch ex m. Abl., inde agnosci potest vis fortunae, Vell.: deum ex operibus eius, Cic.: quo mores dicentis ex oratione pelluceant et quodammodo agnoscantur, Quint.: u. absol., agnosco ex me, ich mache die Erfahrung an mir selbst, Cic. – mit Ang. an wem? durch in m. Abl., cum idem aspexit agnovitque in alio, Cic. – b) einen Gegenstand, den man schon er- od. gekannt hat, erkennen, wiedererkennen, dah. auch sich wieder auf etw. besinnen, sich einer Sache entsinnen (vgl. Ochsner Cic. Ecl. p. 57 sq. Sorof u. Meißner Cic. Tusc. 1, 15), α) eine Pers.: Africanus se ostendit eā formā, quae mihi ex imagine eius quam ex ipso notior erat; quem ut agnovi etc., Cic.: nomine audito agnovēre virum, Liv.: veterem Anchisen agnoscit amicum, Verg.: ille ubi matrem agnovit, Verg. – m. Ang. wodurch (= woran)? durch Abl., cultu regio agnosci, Curt. 5, 12 (34), 20. – β) lebl. Objj.: rem (v. Richter), Cic.: parvam Troiam, Verg.: loca, Quint.: Graecum (sich des Griechischen entsinnen), Cic.: in manibus eius, qui repertum ferebat, agnovit (amiculum), Curt. – m. Ang. woran? durch ex m. Abl., navis D. Bruti, quae ex insigni facile agnosci poterat, Caes. b.c. 2, 6, 4. – II) als wirklich, als wahr, als vorhanden, als geltend anerkennen, gelten lassen, α) eine Pers.: sortilegos, Cic.: u. filium, quem ille natum non agnorat, eundem moriens suum dixerat, Nep.: ex nepte Iulia editum infantem, Suet.: necdum agnoverat eum, qui postea regnavit, Liv.: cuius oraculo agnoscor, Curt. – zugl. m. Ang. als wen? durch Prädik.-Acc., alqm non ducem (als F.), Liv.: alqm regem, Curt.: Alexandrum filium, Curt.: im Passiv mit Ang. als wer? durch Prädik.-Nom., at nunc si quis tanti habitet, vix ut senator agnoscitur, Vell. – β) lebl. Objj. = eine Sache anerkennen, bestätigen, feststellen, einräumen, gelten lassen, zugeben, sich zu etw. bekennen (Ggstz. abnuere), quod mihi tantum tribui dicis, quantum ego nec agnosco nec postulo, facis amice, Cic.: u. so agn. crimen, Cic.: facti illius gloriam, Cic.: deorum cognationem, Cic.: iudicium alcis, ICt.: aes alienum, ICt.: bonorum possessionem, ICt. – mit Ang. als was? mit Prädik.-Acc., quod meum quodammodo agnosco, Cic.: dextros agnovit in alite divos, Phaedr. – m. folg. Acc. m. Infin., et ego ipse me non esse verborum admodum inopem agnosco, Cic.: e numero duos et XXX interiisse agnoscunt, Curt. – / agnosse zsgz. = agnovisse, Ov. met. 4, 613: agnōtus est = agnitus est, Pacuv. 484: agnōturus = agniturus, Sall. hist. 2, 73 (64); vgl. Diom. 388, 7. Prisc. 10, 19. Serv. Verg. Aen. 4, 23.

    lateinisch-deutsches > agnosco

  • 17 deficio

    dē-ficio, fēcī, fectum, ere (de u. facio), eig. wegmachen, I) intr. oder refl., sich weg-, fortmachen, u. zwar: A) eine Verbindung trennend = sich losmachen, abtrünnig od. untreu werden, a) im polit. Sinne (Ggstz. in fide manere, ad officium redire), defecerat Samus, descierat Hellespontus, Nep.: ne cuncta Gallia deficeret, Caes.: ut civitates eius insulae, quae semel in amicitiam nostram venissent, numquam postea deficerent, Cic. – ne civitas eorum impulsu (auf ihren Antrieb) deficeret, Caes.: iam nonnullae insulae propter acerbitatem imperii defecerant, Nep: – ne Apulia omnis ad (bei) praesentem terrorem deficeret, Liv.: ne illi ad spem amicitiae Romanorum (bei der Aussicht auf die Fr. der R.) deficerent, Liv. – m. ab u. Abl., selten m. bl. Abl.von wem? deficientes a fide societatis Lacedaemonii, Iustin.: qui (Tissaphernes) ab amicitia regis defecerat, Nep.: ceteri qui unā cum illo a re publica defecerunt, Cic.: consules a senatu, a re publica, a bonis omnibus defecerant, Cic.: numquam isti populi, nisi cum deerit ad quem desciscant, ab nobis non deficient, Liv.: animadvertit non modo Romae sed ubique cotidie magnam multitudinem deficere a cultu idolorum et ad religionem novam damnatā vetustate transire, Lact. – illis legibus (von den G.) populus Romanus prior non deficiet (wird nicht abgehen); si prior defexit publico consilio dolo malo, tum etc., alte Eidesformel b. Liv. 1, 24, 7 sq. – m. ad u. Akk., defecere ad Poenos hi populi, Liv.: post victoriam maior pars Asiae ad eum defecit, Iustin.: qui primus a patribus ad plebem defecisset, Liv.: Athenienses et Thebanos ab eo ad Persas defecisse, Iustin. – b) moral. od. intellektuell: si a virtute defeceris, Cic.: ut a me ipse deficerem (mir selbst untreu würde), Cic.: si plane a nobis deficis (von unserer Ansicht), Cic.: si utilitas ab amicitia defecerit, Cic.

    B) abnehmend, schwindend sich wegmachen od. wegbleiben, abnehmen, abfallen, ausgehen, ausbleiben, aufhören, a) dem Umfange, der Größe, Höhe nach, v. Monde, abnehmen (Ggstz. crescere), eadem autem, quae crescente lunā gliscunt, deficiente contra defiunt, Gell. 20, 8, 5. – v. Sonne u. Tag, untergehen, sich neigen, erlöschen, quā venit (deus = sol) exoriens, quā deficit, Prop.: ubi dies deficit, ibi noctem agunt, Mela: die iam deficiente, Petron. – v. Sonne u. Mond, sich verfinstern, quod navigantibus eis sol defecerat (eine Sonnenfinsternis eingetreten war), Iustin.: solem lunae oppositu solere deficere, Cic.: luna interpositu interiectuque terrae repente deficit, Cic.: serenā nocte subito candens et plena luna deficit, Cic.: sol deficiens, Cic.: luna deficiens, Curt.: rationes veras solis et lunae deficientium scire, Gell. – v. Feuer u. Licht, ab-, ausgehen, erlöschen, ubi ignem deficere extremum videbat, Verg. Aen. 9, 352 (verschieden von Verg. Aen. 2, 505, s. no. b): quoties defecerat lumen, renovabat, Petron. 111, 4. – v. Gewässern, abnehmen, zurücktreten, sich verlieren (Ggstz. crescere, increscere, exuberare, exaestuare), fons meridie semper deficit; mox increscens ad medium noctis exuberat, ab eo rursus sensim deficit, Plin.: stagnum incertae altitudinis, utcumque exaestuat aut deficit mare, flutet od. ebbet, Liv. – v. Quellen u. Flüssen, ausbleiben, versiegen, deficiunt laesi carmine (durch Zauberspruch) fontis aquae, Ov.: Euphrates nusquam manifesto exitu effluit, ut alii amnes, sed deficit, Mela. – v. der Welt, untergehen (Ggstz. nasci), s. Quint. 5, 10, 79. – v. Befestigungswerken, weichen, nachgeben, Curt. 4, 4 (19), 12.

    b) der Ausdehnung in die Länge nach, aufhören, quā deficit ignis (wohin das Feuer nicht gedrungen ist), Verg. Aen. 2, 505 (verschieden von Verg. Aen. 9, 352, s. oben no. a): quoniam talis semper figura mucrone deficiat, Plin.: gestatio buxo aut rore marino, ubi deficit buxus, ambitur, Plin. ep. – bes. v. Örtl., deficiunt silvae, Ov.: ultima pars aulae deficientis erat, Mart.: in deficiente iam porticu, Petron.

    c) der Menge, Zahl, dem Inhalte nach, abnehmen, auf die Neige gehen, nicht (mehr) ausreichen, ausgehen, mangeln, fehlen, α) übh. (Ggstz. crescere, superare): non materia, non frumentum deficere poterat, Caes.: fructus (al. frons) ex arboribus deficiebat, Caes.: postquam inter arenas radices quoque et herbae defecerant, Sen.: pabulo circa deficiente, Plin.: aqua etiam defecerat, Curt.: cum eius generis (an derart Leuten) copia deficeret, Caes.: non deficiente crumenā (mit hinreichenden Mitteln), Hor. ep. 1, 4, 11: deficiente crumenā et crescente, Iuven. 11, 38: utrum superans an deficiens materia (Körpersäfte) laeserit, Cels.: si vel superans aliquid vel deficiens (ein Übermaß od. ein Mangel) adversam valetudinem creet, Cels.: si lacrimae deficient, Ov. – v. Abstr., nec vero levitatis Atheniensium exempla deficiunt, Cic.: deficit non voluntas, sed spes, Cic.: quod mihi consuevit in ceteris causis esse adiumento, id quoque in hac causa deficit, Cic. – v. Pers., cum esset Demosthenes, multi oratores magni et clari fuerunt et ante fuerant nec postea defecerunt, Cic. or. 6: Pygmaei, minutum genus, et quod pro satis frugibus contra grues dimicando defecit (ausgegangen ist), Mela 3, 8, 8 (3. § 81). – Insbes. als jurist. t. t., α) v. Rechtsfällen = wegfallen, in Wegfall kommen, keine Anwendung finden, nicht stattfinden od. -haben, nicht eintreten, zB. deficit actio, ICt.: deficit interdictum, ICt. – β) prägn., v. Pers., in Vermögensverfall kommen, verarmen, bankrott-, zahlungsunfähig werden, nisi principales debitores defecerint, Callistr. dig. 49, 14, 3. § 8: deficit Matho, Iuven. 7, 129 (vgl. unten no. II defici facultatibus, Ulp. dig. 23, 3, 33 in.).

    d) der Zeitdauer nach, nicht ausreichen, zu kurz sein, dies deficiat, si velim numerare, quibus bonis male evenerit, Cic.: dies deficiat, si velim paupertatis causam defendere, Cic. (vgl. no. II, a, wo dies iam me deficiet, si etc.): si tempus anni ad bellum gerendum deficeret, Caes.: utque solebamus consumere longa loquendo tempora, sermoni (al. sermonem) deficiente die, Ov. trist. 5, 13, 27 sq.

    e) der Reihenfolge nach aufhören, erlöschen, remotus iam deficientis affinitatis gradus, Plin. pan. 39, 6: progenies Caesarum in Nerone defecit, Suet. Galb. 1.

    f) der intensiven Stärke, inneren Kraft, dem Grade nach abnehmen, ausgehen, auf die Neige gehen, erlahmen, ermatten, erlöschen, in Verfall kommen, dahinschwinden, sinken, erschöpft (entkräftet, abgespannt, geschwächt, gelähmt) sein od. sich fühlen, die Kraft (Kräfte) verlieren, von Kräften kommen,α) v. sächl. Subjj., u. zwar v. Körper, v. Gliedern, Körperkräften u. dgl., deficiunt corpora, Quint.: in ipso gelu deficientia corpora, Curt.: inclinatum ac deficiens caput, Curt.: id membrum, quod deficit, das gelähmte Glied, Cels.: membra deficere coeperunt, Curt.: me tenuit moriens deficiente manu, Ov.: deficiunt ad coepta manus, Ov.: quorundam adversus hostes deficit manus, Sen. rhet. – anima deficit, es tritt Ohnmacht ein, Cels.: deficientibus animis, indem die Besinnung ausging, Liv.: antequam ultimus spiritus deficeret, Curt. – ne vires deficiant, utique eo die cibum assumere debet (aeger), Cels.: quamvis consenuerint vires atque defecerint, Cic. – v. der Stimme u. Rede, vox iam deficere coeperat, Curt.: credo, si meis horis in accusando uti voluissem, vererer, ne mihi crimina non suppeterent, ne oratio deesset, ne vox viresque deficerent, Cic.: deficiente oratione, da ihm die Worte ausgingen, Liv.: deflere dicitur ore suam deficiente necem (v. Schwan), Ov. – v. physischen Zuständen, itaque et animantes, cum calor defecerit, tum interire, Cic. de nat. deor. 3, 15. – v. polit. Zuständen, bellum ibi aliquando defecit, Flor. 4, 2, 6: deficiente cotidie regis maiestate, täglich (an Ansehen) abnahm, sank, Iustin. 3, 1, 1. – v. Rechtszuständen, si cautio medio tempore defecerit, wenn die bestellte Kaution in Verfall gekommen ist (= wegen Zahlungsunfähigkeit des Schuldners nicht erfüllt werden kann), Papin. dig. 35, 1, 73. – v. geistigen u. gemütlichen Zuständen, noli ergo mirari, si pictura deficit, wenn die Malerkunst (in ihren Leistungen) sinkt (herunterkommt), Petron.: deficit ars animique cadunt, Ov.: nisi memoria (das Gedächtnis) forte defecerit, Cic.: utcumque defecere mores (Zucht u. Sitte), Hor.: cur deficiat animus (Mut)? Quint.: u. so primum animi, deinde corpora deficere coeperunt, Curt. – m. Dat. wem? mihi iam toto hic furor non deficit anno, hört auf, Prop. 1, 1, 7. – m. in u. Abl., ut id (odium) in me uno potius, quam in optimo quoque et in universa civitate deficeret, aufhörte (sich austobte), Cic. post red. ad Quir. 1; vgl. duo milia, in quibus occidendis defecerat rabies, Curt. 4, 4 (19), 17. – poet. m. folg. Infin. = nachlassen, aufhören zu usw., Lucr. 1, 1040. Caes. German. Arat. 260 (vgl. unten no. β). – β) v. persönl. Subjj.: is qui deficit, der Schwache, Cels.: lassus tam cito deficis viator, Mart.: medicus si deficere aegrum non intellegit, Sen.: deficiebat elephantus, Curt.: equus deficiens procubuit, Curt.: malle eum deficere quam desinere, daß ihm eher der Atem als die Rede ausgehe, Quint.: optimus virtutis finis est antequam deficias desinere, Sen. rhet.: nec tamen illi defecerunt (ermatteten [im Forschen]) neque nos studium exquirendi defatigati relinquemus, Cic.: Ggstz. incertum est an (filii) proficiant (gedeihen), an deficiant (schwächlich werden), Augustin. in psalm. 38, 19. – m. Abl. wodurch? womit? et simul lassitudine et procedente iam die fame etiam deficere, Liv.: quod multi Gallicis tot bellis defecerant, schwach, invalid geworden waren, Caes.: neque coniuncti Albicis (mit den Alb.) comminus pugnando deficiebant, ermatteten nicht durch den Nahkampf = ließen es nicht im N. an sich fehlen, Caes. – def. totā mente, ganz von Sinnen kom men, ganz die Besinnung verlieren, Ov.: def. animo, den Mut (die Hoffnung) sinken lassen, zB. animo deficiens, ohne Hoffnung u. Trost, Lucr.: ipse animo non defecerat tanto accepto incommodo, Caes.: sin a vobis deserar, tamen animo non deficiam, Cic.: consul nec animo defecit nec consilio, dem K. ging weder der Mut noch die Einsicht ab, Liv.: non tamen defecere animis Tyrii, Curt. – def. vitā, mit dem Leben auf die Neige kommen, verscheiden, Plaut. asin. 609. – def. sanguine et spiritu, an der Verblutung verscheiden, Val. Max. 3, 2. ext. 5. – m. folg. Infin., nachlassen, aufhören zu usw., Tibull. 4, 1, 191. Rutil. Lup. 2, 18 (vgl. oben no. α a. E.). – Prägn., αα) die Besinnung verlieren, in Ohnmacht fallen, animo linquuntur deficiuntque, Scrib.: deficit in thalamis, Val. Flacc. – ββ) den Halt verlieren, den Mut sinken lassen, kleinmütig werden (s. Heinse Ov. her. 19, 8. Duker Flor. 2, 2, 17. Burm. Ps. Quint. decl. 339), sed tamen quam diu vos eritis in spe, non deficiam, Cic.: ne unā plagā acceptā patres conscripti concĭderent, ne deficerent, Cic.: Turnus ut infractos adverso Marte Latinos defecisse videt, Verg.: deficit ingenti luctu rex ipse Latinus, Verg.: ne hi propter suorum paucitatem et hostium multitudinem metu (aus F.) deficerent, Auct. b. Afr.: nec defuerant qui ipsi Punici maris nomine ac terrore deficerent, Flor. – in duris (in Drangsalen) haud umquam defice, laß nicht den Mut sinken, Val. Flacc. 4, 35. – γγ) verscheiden, hinsterben, cum deficere eum amici viderent, Iustin.: paulatim defecit, Sen.: defecit prope lucem, Suet.: in ea voce defecit, Suet.: eo anno, quo ille defecit, Sulp. Sev.: voces (Äußerungen) deficientis, Tac.: momenta (Stadien) deficientis, Tac.

    g) als jurist. t. t., vom zur Erbschaft Berufenen, der sie aber nicht erwerben will od. kann, ausfallen, in Wegfall kommen, nicht in Betracht kommen, deficiente gradu nepotum, wenn die Abstufung der E. in Wegfall kommt, ICt.: is in parte quoque deficientis est heres, ICt.: deficientium partes accipere, ICt.

    II) v. tr.: a) act., jmd. verlassen = jmd. im Stiche lassen, sich jmdm. entziehen, von lebl. Subjj. auch jmdm. ausbleiben, ausgehen, auf die Neige gehen, dahinschwinden, jmdm. abgehen, gebrechen, für jmd. nicht ausreichen, α) v. Pers.: quoniam me Leontina civitas atque legatio propter eam quam dixi causam defecit, mihimet ineunda ratio est etc., Cic. Verr. 3, 110: genitor Phaëthontis (der Sonnengott) cum deficit orbem, sich der Welt entzieht (= sich verfinstert), Ov. met. 2, 382: Somnus (Schlaf als Gott) sollicitas deficit ante domos, Tibull. 3, 4, 20. – absol., dubiis ne defice rebus, laß (mich) nicht im Stiche, Verg. Aen. 6, 196. – β) v. lebl. Subjj.: αα) m. Acc. pers.: ipsos res frumentaria deficere coepit, Caes.: non eum defecit mare, sed commeatus, Mela: cum non solum vires, sed etiam tela nostros deficerent, Caes.: cum oppidanos iam tela, iam vires, iam ante omnia animus (Mut) deficeret, Liv.: frustra meae vitae subvenire conamini, quem iam sanguis viresque deficiunt, Caes.: cum me vires deficere coepissent, Cic.: deficient inopem venae te, ni cibus accedet, dir Armen versiegen die Adern (versiegt die Lebenskraft), Hor.: sectantem levia (Abglättung) nervi deficiunt animique (dichterischer Geist), Hor.: ii, quos discentes vita defecit, Cic.: me dies, vox, latera deficiant, si hoc nunc vociferari velim, Cic.: dies iam me deficiat, si, quae dici in eam sententiam possunt, coner expromere, Cic. (vgl. oben no. I, B, d): dies me citius defecerit quam nomina, Cic.: tempus te citius quam oratio deficeret, Cic.: tempus deficiet domestica narrantem, Val. Max.: neque est periculum, ne te de re publica disserentem deficiat oratio, Cic.: omnia colligo, ut novi scribam aliquid ad te; sed, ut vides, res me ipsa deficit, Cic.: ut eorum, quae didicerimus, memoria nos deficiat, Col.: si te deficient poscendi munera causae, Ov. – dolor (Unwille) me non deficit, Cic.: si quem illa praestantis ingenii vis forte deficiet, Cic.: animus si te non deficiet aequus, Hor.: prudentia numquam deficit oratorem, Cic.: ea me solacia deficiunt, Cic.: cum motus omnis animi, tamquam ventus, hominem defecerat (sich gelegt hatte), flaccescebat oratio, Cic. – m. Abl. wodurch? nostros vires lassitudine deficiebant, Caes. – m. in (in, bei) u. Abl., vox eum defecit in illo loco: ›Si sciens fallo‹, Cic.: nec supersumus pugnae nisi in quibus trucidandis et ferrum et vires hostem defecerunt (den Dienst versagten), Liv.: si me in mea querimonia... non modo vires, sed etiam vita deficiat, mir ausginge, Cic.: Fonteium in hac causa deficerent omnia, Cic. – m. ad u. Akk. Gerund., quia consulem ad regendum equum vires deficiebant, Liv. – poet. m. folg. Infin., nec me deficiet nautas rogitare citatos, ich werde nicht nachlassen (nimmer ruhen), Prop. 1, 8, 23. – ββ) m. Acc. rei: ne deficiant animum, Varro: linguam defecerat umor (Speichel), Ov.: noctes lentus non deficit umor (Tau), Verg.

    b) pass.: α) deficitur alqs od. alqd ab alqa re od. bl. alqā re, es wird jmd. od. eine Sache von etw. verlassen, im Stiche gelassen, es geht mit etw. bei jmd. auf die Neige, es verläßt jmd. etw., es bleibt od. geht jmdm. etw. aus, es ist jmd. ohne etw., es geht jmdm. od. einer Sache etw. ab, es mangelt od. gebricht jmdm. od. einer Sache an etw. (dah. Ggstz. abundat alqs od. alqd alqā re), teils v. pers. Subjj., defici a viribus, Caes.: deficior prudens artis ab arte mea, Ov.: quae (mulier) neque peperit neque gravida est, si lac habet, a menstruis defecta est, bei ihr ist die Regel ausgeblieben, Cels. – defici pecuniā, clientium turbā, nobilitate et avorum proavorumque serie, Sen.: defici non gressu modo, sed et visu, Suet.: defici copiā pabuli frumentique, Hirt. b. G.: lacte defici (v. einer Hündin), Col.: animo defici, die Besinnung verlieren, ohnmächtig werden, Curt.: auxilio defici, in einen hilflosen Zustand geraten, Scrib.: defici facultatibus, in Vermögensverfallkommen, verarmen, Ulp. dig. 23, 3, 33 in. (vgl. oben no. I, B, c aus Iuven. 7, 129): non defici extemporali facultate, Suet.: tempore deficiar, tragicos si persequar ignes, Ov.: mulier abundat audaciā, consilio et ratione deficitur, Cic. – m. folg. Satz m. quominus u. Konj., si memoriā deficitur, quo minus agnoscat cuiusque progeniem, Col. 7, 9, 12. – Partiz. Perf., aquā ciboque defecti, Quint.: defectus pilis, nur noch dünn behaart, Phaedr.: defectus aetatis viribus et acie oculorum, Val. Max.: defectus senio, Col.: defectus annis et desertus viribus, mit den Jahren auf der Neige, Phaedr.: u. Superl., defectissimus annis et viribus, Col. 1. prooem. § 12. – ohne Abl., colluvies defectae fidei, Apul. met. 5, 24: defectae senectutis homo, ein altersschwacher, Ulp. dig.: Plur. subst., dēfectī, ōrum, m., Schwache, Plin. 2, 28. – teils von sächl. u. abstr. Subjj., Mysiam Libyamque aiunt abundare frumentis; nec tamen Apulos Campanosque agros opimis defici segetibus, Mela: haec amoenitas deficitur aquā salienti, Plin. ep.: ut defunctorum voluntates, etiamsi iure deficerentur, quasi perfectas tuerer, Plin. ep. – m. folg. ut u. Konj., multorum crudelitas et ambitio et luxuria, ut paria pessimis audeat, fortunae favore deficitur, Sen. ep. 42, 4. – u. Partiz. Perf., defectum corpore caput, vom Rumpfe getrennter, Plin. pan.: defecta vigore cervix, Ov.: sanguine defecti artus, verbluteten, Ov.: sol defectus lumine, Tibull.: ars nec exemplis pauperior nec oratione defectior, ermangelnder, Apul. de deo Socr. prol. p. 111 H. (p. 4, 17 G.). – β) absol., prägn., teils = an Substanz abfallen, si non terrestri cibo membra corporis alantur, deficientur (so schwinden sie zusammen), Vitr. 8. praef. § 2: teils = die Kräfte (den Atem) verlieren, ermattet-, erschöpft werden, in quo non modo defici (den Atem verlieren), sed etiam laborare (zu stocken) turpe est, Cic. Brut. 34: non usque adeo defectum (esse) Germanicum, fühle sich entkräftet, Tac. ann. 2, 70: teils deficior = es gebricht mir an Befähigung dazu, uti si quid de his rebus et artibus iudicare et probare opus fuerit ne deficiatur, Vitr. 1, 1, 16. – u. Partiz. defectus, α) als jurist. t. t., vom Schuldner im Stiche gelassen, defecta nomina, nicht mehr einzutreibende Schuldforderungen, Paul. dig. 22, 1, 11. § 1. – β) mangelhaft, currus (weil ihm die Vorstecknägel vor den Rädern fehlen), Hyg. fab. 84. – γ) abgeschwächt, schwach, im Kompar., in tumidis (speculis videntur) omnia defectiora, at contra in cavis auctiora, Apul. apol. 16. – insbes., physisch geschwächt, schwach (bes. auch altersschwach), ermattet, erschöpft (s. Heinse Ov. fast. 3, 674), v. Pers., quod sibi defectis illa tulisset opem, Ov.: sidera obscura attributa defectis, den Altersschwachen, Plin.: v. Körper usw. u. v. menschl. Zuständen, defectum corpus, Tac.: homo defectae senectutis, ICt.: def. amor, Ov. – / defexit altlat. = defecerit, alte Eidesformel bei Liv. 1, 24, 8.

    lateinisch-deutsches > deficio

  • 18 defundo

    dē-fundo, fūdī, fūsum, ere, I) herab- od. hinabgießen, -schütten, von oben eingießen, im Passiv sich herabergießen, herabströmen, a) übh.: ut sint fenestrae (die Fenster = die Leute im Fenster) contentae patulas defundere pelves, Iuven.: plurimus auster defundit imbres, Stat.: ovi et album et vitellum in vas defundendum est, Cels.: puteus brevis in tenues plantas facili defunditur haustu, Iuven.: ex uno fonte in occidentem orientemque defusi amnes, Sen.: et (arcus, Regenbogen) caelo defusum reddit aequor, gibt den herabgeströmten Regen dem H. zurück, Lucan.: donec abundanter defuso sanguine late procubuit moriens, Sil. – im Bilde, sic flumine largo plenus Pierio defundis pectore verba, Petron. poët. 5. v. 24 sq. – b) insbes.: α) einem Tiere in einen Körperteil von oben eingießen, einflößen, potionem, Veget. mul.: alqd in nares, in fauces, Veget. mul.: alqd per os, per dextram narem, Veget. mul. – β) spendend herabgießen, -schütten, spenden, aurea fruges Italiae pleno defundit Copia cornu, Hor. ep. 1, 12, 29. – u. als Libation, def. merum pateris (aus Sch.), Hor. carm. 4, 5, 33: Mercurio (dem M.) delibamenta, Val. Max. 2, 6, 8. – II) weggießen, bes. in ein anderes Gefäß abgießen, abschütten, abfüllen, aquam, Vitr.: aquam non omnem, Cato: omne ius, Col.: vinum, Hor. u. Pallad.: vina Manlio Torquato consule defusa, Porphyr. Hor. epod.: defusa Massica prisco cado, Gratt.: quibus vinum defusum de pleno (vom vollen Fasse) siet, Lucil. 1175: def. aquam in vas plumbeum, Col.: oleum in fictilia labra, Col.: ceram per stramenta, Col.

    lateinisch-deutsches > defundo

  • 19 denuntio

    dē-nūntio, āvī, ātum, āre, ankündigen, kundtun, anzeigen, Anzeige machen, Meldung machen od. tun als förmliche Bekanntmachung, förmlichen Befehl od. förmliches Verbot, als Drohung u. dgl., dah. oft = erklären, die Erklärung abgeben, zu wissen tun, die Weisung geben od. zukommen lassen, bedeuten, ansinnen, zumuten, das Ansinnen-, die Zumutung stellen, androhen, die Drohung ergehen lassen, mit etw. drohen, sowohl auf dem Privat- als auf dem Amtswege (vgl. Mützell Curt. 3, 1, 6), I) im allg.: α) m. Acc. u. bei Ang. wem? zugl. m. Dat.: proscriptionem, caedem, direptionem, Cic.: non mediocres terrores iacĕre et den., Cic. – alci catenas, Sen. rhet.: alci mortem, Cic.: alci inimicitias, Cic.: alci periculum, Cic.: alci iudicium minitari ac den., Cic.: oculis et aspectu den. omnibus vim tribuniciam et minitari rei publicae, Cic.: ei vim den., rei publicae minari, Cic.: plus enim aliquanto attulisti, quam tibi erat attributum a nobis ac denuntiatum, dir als dein Teil (zu besprechen) zugeteilt u. angesonnen (zugemutet) war, Cic.: ut si quid tibi opus sit, ne dubitent mihi denuntiare (anzusinnen, zuzumuten), Cic. – v. lebl. Subjj., illa arma, centuriones, cohortes non periculum nobis, sed praesidium denuntiant, Cic.: hoc data arma denuntiant, Tac.: poena, quam lex denuntiat, Cod. Iust. – β) m. Acc. u. Infin.: Sex. Alfenus denuntiat sese procuratorem esse, Cic.: Gorgias se ad omnia esse paratum denuntiavit, Cic.: capite se illum damnaturos denuntiarunt, Nep.: mater morituram se ante denuntians, Curt.: consul denuntiavit populo L. Aemilium collatis signis cum rege Perseo pugnasse, Liv. – selten mit bl. Infin., Apul. met. 9, 41 u. 10, 7 (vgl. unten no. II, b aus Tac. ann. 11, 37). – γ) m. ut od. ne u. Konj. od. m. bl. Konj., Lupus mihi denuntiavit, ut ad te scriberem, Cic.: Q. Titinius debitoribus suis denuntiavit, ut eodem fenore uterentur, Cic.: voce clarā denuntiasse sibi, ut triduo regni sui decederent finibus, Liv. – satis habuit pro contione denuntiare, ne perseverarent, Suet.: legati venerant denuntiatum Fabio senatus verbis, ne saltum transiret, Liv. – audebat denuntiare Caesari, excederet Siciliā, Vell.: ex consilii sententia iussit denuntiari heredibus omnibus, aut agerent aut singuli approbarent causas non agendi, Plin. ep.: moneo, praedico, ante denuntio: qui... professi sunt abstineant manus oculosque etc., Cic.: denuntiatum senatus verbis, facesserent propere ex urbe ab ore atque oculis populi Romani, Liv. – δ) m. folg. indir. Fragesatz: denuntiasti homo adulescens, quid de summa re publica sentires, Cic.: ut denuntiet, quid caveant, Cic. – ε) ohne Objekt, m. Dat. wem? volitat (Clodius), furit, multis denuntiat, Cic. – ganz absol., is, qui antea denuntiarat, Cic.: praesertim cum tribunus plebis vel denuntiare potueris vel etiam cogere, Cic.: qui manu sublatā denuntiant (drohen), Quint. – II) insbes.: a) als publiz. t. t., bellum denuntiare, den Kr. ankündigen, mit Kr. drohen, Cic. u.a.: verb. bellum denuntiare ante et indicere, Cic. – b) als milit. t. t., α) v. Befehlshaber = Befehl geben, beordern, m. Acc., iter ad novum imperatorem, Suet. – m. ut u. Konj., den., ut arma capiant, Liv. – m. Infin., den. centurionibus exsequi caedem, Tac. ann. 11, 37: absol., den. veteranis, Brut. et Cass. in Cic. ep. 11, 2, 3. – β) v. Untergebenen = die Meldung machen, m. folg. Acc. u. Infin., denuntians quidam iussisse consulem ad pedes descendere equites, Liv. 22, 49, 3. – c) als gerichtl. t. t., v. Kläger, α) alci testimonium den., jmdm. eine Zeugenaussage ansinnen, zumuten = jmd. zur Zeugenaussage auffordern, Cic.: ebenso testibus den., an die Zeugen das Ansinnen stellen (näml. Aussage zu tun), Cic. u.a.: im Zshg. absol., fratres saltem exhibe (testes). Non denuntiavi, Cic. Flacc. 35. – β) die vorläufige Anzeige (Voranzeige) machen, daß man gegen jmd. nach gewisser Frist vor Gericht Klage erheben wolle, den. alci, SC. bei Ulp. dig. 5, 3, 20. § 6: zugleich m. de u. Abl., de isto fundo Caecinae, Cic. Caecin. 95: mit folg. Acc. u. Infin., homini Romae in foro denuntiat fundum illum suum esse seseque sibi emisse, Cic. Caecin. 19. – wovon verschieden ist den. litem, ohne Friststellung einfach jmdm. den Prozeß ankündigen, und ihn auffordern, mit vor die Behörde zu gehen, Aur. Vict. de Caes. 16, 11. Symm. ep. 10, 52 u. spät. ICt. – γ) den. in iudicium, seinen Zeugen, Freunden das Ansinnen stellen, zu bestimmter Zeit als Beistände vor Gericht zu erscheinen, Cic. Rosc. com. 26 (wogegen iudici denuntiavit, ibid., bl. = er machte dem Richter die Meldung, daß der Kläger von seiner Klage abstehe). – d) von etw. Zukünftigem Voranzeige machen, im voraus Meldung tun, drohend verkündigen, α) v. leb. Wesen, qui (Hector) moriens propinquam Achilli mortem denuntiat, Cic.: at mihi Persephone nigram denuntiat horam, Tibull.: Harpyia Celaeno tristes denuntiat iras obscenamque famem, Verg. – β) v. Wunderzeichen usw., quibus portentis magna populo Romano bella perniciosaeque seditiones denuntiabantur, Cic.: Caesari futura caedes evidentibus prodigiis denuntiata est, Suet.: denuntiata mors eius per crinitam stellam, Eutr. – γ) v. Wetterzeichen u. dgl., caeruleus (color aurorae) pluviam denuntiat, igneus euros, bedeutet, Verg. georg. 1, 453: arbor statim pestem denuntians, Plin. 13, 118. – δ) v. Todes- od. Krankheitszeichen, mors denuntiatur, ubi aeger supinus cubat, Cels.: si id membrum ostenditur, morbum futurum esse denuntiat, Cels. – / arch. denontio, Corp. inscr. Lat. 1, 197, 3: Imperat. denuntiamino, Lex colleg. aqu. (Corp. inscr. Lat. 6, 10298) 15.

    lateinisch-deutsches > denuntio

  • 20 elflo

    el-flo, āvī, ātum, āre (ex u. flo), herausblasen, -hauchen, I) v. tr.: A) im allg.: a) v. Pers., lucem elatis naribus, v. den Sonnenrossen, Verg.: vernas ab ore rosas, Ov.: inter discrimina dentium litteram, Quint.: nondum efflaverat omnia, ausgesprochen, Petron. 49, 1. – animam, Plaut., Varro, Cic. u.a.: vitam, Claud., vitam in nubila, Sil.: extremum halitum, Cic. poët. Tusc. 2, 22: extremum spiritum, Augustin. conf. 9, 12: u. bl. efflare, Cic. poët. de div. 1, 106: prägn. efflantes plagae, die das Leben verhauchen lassen, Stat. Theb. 8, 168: quod moriens efflavit, mit dem letzten Atemzuge aussprach, Flor. 4, 7, 11. – b) v. Blasinstrumenten, raucisonos efflabant cornua bombos, Catull. 64, 263. – B) insbes., ausdünsten, colorem, verlieren, Lucr.: vina somno, Stat. – II) v. intr. heraus- od. hinausblasen, -hauchen (duften), -sprühen, Lucr. 6, 681 u. 699. Stat. Theb. 10, 109. Ven. Fort. 4, 26, 128.

    lateinisch-deutsches > elflo

См. также в других словарях:

  • ultimum moriens — The right atrium of the heart, said to contract after the rest of the heart is still. [L. the last thing dying] * * * ul·ti·mum mo·ri·ens (ulґtĭ məm moґre ənz) [L. “last to die”] the right atrium; said to be the last part of… …   Medical dictionary

  • Anton Ginther — Portrait Anton Ginthers im nördlichen Querschiff der abgebildeten Biberbacher Wallfahrtskirche …   Deutsch Wikipedia

  • Coram publico — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Liste lateinischer Phrasen/C — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

  • Noël-Étienne Sanadon — Pour les articles homonymes, voir Sanadon. Noël Étienne Sanadon …   Wikipédia en Français

  • École de chirurgie de Saintes — L école de chirurgie est un ancien établissement de formation médicale de la ville de Saintes. Crée sur le modèle des célèbres écoles de Paris ou de Montpellier, elle ne reste cependant en activité qu une vingtaine d année. Son architecture… …   Wikipédia en Français

  • Verbum Supernum Prodiens — El himno Verbum Supernum Prodiens (trad. Verbo que baja de lo alto ) es uno de los cinco himnos escritos por Tomás de Aquino a petición del Papa Urbano IV para la liturgia de la solemnidad de Corpus Christi. El Aquinate compuso este himno para… …   Wikipedia Español

  • Gras — wächst auf etwas: dieser Ausdruck beruht auf der Vorstellung, daß auf wenig oder gar nicht genutzten Flächen Gras wächst. Zunächst wird er ganz wörtlich gebraucht: 1540 schrieb Luther (›Briefe‹ 9, 115 WA.): »Gnediger Herr! Ich habe lange nicht… …   Das Wörterbuch der Idiome

  • MORIBUNDI — Spectatores olim advocare soliti sumendae mortis, necessarios aliosque clarosviros, quorum praesentiâ mors clarior testatiorque redderetur, uti de Pomponio Attico testatur C. Nepos c. 22. et de femina quadam in insul. Co, mori destinatâ, Val Max …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Sterben — 1. Alles besser wie gestorben. (Warschau.) Trost der Unglücklichen, die bei grossem Verlust, z.B. einer Feuersbrunst, wenigstens das Leben gerettet haben. 2. Ans Sterben denkt man zu spät. Frz.: On s arise tard en mourant. 3. As män sugt:… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Walter Karl Koch — (3 May 1880 in Dortmund, Germany 1962 ) was a German surgeon best known for the discovery of Koch s triangle , a triangular shaped area in the right atrium of the heart, and of Tawara s node, the atrioventricular node which is the beginning of… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»